آشنایی با واژه های تخصصی حوزه نور و روشنایی

در این مقاله با واژه ها و اصطلاحات حوزه نور و روشنایی آشنا خواهیم شد.

دمای رنگ (CCT)

عددی است که بر حسب کلوین (K) بیان میگردد و نشان دهنده رنگ نوری است که یک منبع نوری تولید می کند. هرچه این عدد بزرگتر باشد نور سردتر و سفیدتر و هرچه این عدد کوچکتر باشد، نور گرمتر و زردتر خواهد بود. نورهای گرم (دمای رنگ پایین) برای مکانهای عمومی و محل استراحت و نورهای سرد (دمای رنگ بالا) برای فضاهایی که افراد در آن فضا نیاز به تمرکز بالایی دارند نظیر کلاس درس، محل کار و … مناسب است. بر طبق استاندارد ANSI C78.377 توصیه شده است که دمای رنگ اسمی منابع نوری یکی از مقادیر K2700 ، K3000 ، K3500 ، K4000 ، K4500 ، K5000 ، K5700 و یا K6500 باشد.

شاخص نمود رنگ (CRI)

این شاخص برای جسمی که زیر نور خورشید دیده شود عدد 100 تعریف می گردد. هرچه این شاخص برای یک لامپ به 100 نزدیکتر باشد، بیانگر این نکته است که یک جسم با تابش نور لامپ تا چه اندازه به رنگ واقعی خود (رنگی که به ازای تابش نور خورشید دارد) دیده می شود. به عبارت دیگر، لامپی که نور تابش شده از آن دارای شاخص نمود رنگ 80 است از لامپی که نور تابش شده از آن شاخص نمود رنگ 70 دارد، رنگ اجسام را با وفاداری بالا تری نشان می دهد.

شار نوری (Luminous Flux)

کل نور تابش شده از یک منبع نوری در واحد زمان در تمامی جهت ها در فضا را شار نوری نامند. واحد شار نوری لومن نام دارد که با (Lm) نشان داده می شود. هرچه شار نوری لامپ بیشتر باشد، لامپ پر نور تر به نظر می رسد. در لامپهای LED با توان برابر، لامپهای دارای نور با دمای رنگ کمتر (نور گرمتر) دارای شار نوری کمتری نسبت به لامپ های دارای نور با دمای رنگ بیشتر (نور سردتر) هستند.

شدت نور (Luminous Intensity)

در صورتی که نور تولید شده از منبع نور توسط رفلکتور یا لنز به صورت جهت دار تابش گردد، کمیتی به نام شدت نور تعریف می گردد که واحد آن کندل (cd) است. اگر دو لامپ با شار نوری یکسان در دو چراغ با دو رفلکتور متفاوت نصب گردند. نور تابیده شده از لامپ در چراغ رفلکتور دار با زاویه تابش کمتر، درخشانتر (با شدت نور بیشتر) از نور تابیده شده از لامپ در چراغ رفلکتور دار با زاویه تابش بیشتر، دیده میشود.

شدت روشنایی (Illuminance)

مقدار شار نوری که به یک سطح تابیده می شود را شدت روشنایی می نامند. واحد شدت روشنایی لوکس (Lux) است. یک لوکس برابر با شار نوری lm1 است که روی سطحی با مساحت 2m 1 تابیده شده است. میزان شدت روشنایی با فاصله منبع نور از سطح متناسب است در حالیکه شار نوری یک منبع نور مستقل از فاصله است. برای اندازه گیری شدت روشنایی از وسیله ای بنام لوکس متر استفاده میگردد.

بهره نوری (Luminous Efficacy)

حاصل تقسیم شار نوری یک منبع نوری به توان الکتریکی مصرفی آن منبع را بهره نوری مینامند. هرچه بهره نوری یک منبع نوری بیشتر باشد بیانگر این است که این منبع به ازای شار نوری تولیدی یکسان، توان کمتری مصرف میکند. به عبارت دیگر دو لامپی که دارای شار نوری یکسانی هستند، استفاده از لامپی صرفه جویی بیشتری در انرژی مصرفی خواهد داشت که بهره نوری بالا تری داشته باشد. واحد بهره نوری لومن بر وات (Lm/W) است.

زاویه تابش (Beam Angle)

زاویه بین دو خط فرضی در صفحه عبوری از محور پرتو نور که این خطوط از مرکز سطح جلویی لامپ و نقاطی که شدت نور آنها 50 % شدت مرکز نور است، میگذرند.

زاویه دید (View Angle)

زاویه بین دو خط فرضی در صفحه عبوری از محور پرتو نور که این خطوط از مرکز سطح جلویی لامپ و نقاطی که شدت نور آنها 10 % شدت مرکز نور است، میگذرند.

حفظ شارنوری (Lumen Maintenance)

نسبت شار نوری در زمان مشخصی از طول عمر لامپ به مقدار اولیه شار نوری همان لامپ که به صورت درصدی از شار نوری اولیه نشان داده میشود را حفظ شار نوری نامند. به عنوان مثال فرض کنید که مقدار اولیه شار نوری لامپی 400 لومن باشد، در صورتی که شار نوری آن پس از 1000 ساعت کارکرد به 392 لومن رسیده باشد، حفظ شار نوری آن در 1000 ساعت کارکرد، برابر با 98% است.

آزمون کلید زنی برای لامپ های کم مصرف (CFL)

یکی از عواملی که باعث کاهش طول عمر واقعی لامپ کم مصرف می گردد، روشن و خاموش کردن متناوب این لامپ است. علت این مطلب آن است که با هر دفعه روشن کردن لامپ، ولتاژ بالای راه اندازی باعث می گردد تا یون های داخل تیوب لامپ به سرعت شتاب گرفته و به فیلامان های راه انداز لامپ برخورد کنند، نتیجه این برخوردها از بین رفتن تدریجی پوشش روی فیلامان ها بوده که در نتیجه باعث سوختن لامپ میگردد. استفاده از نوعی مقاومت به نام (PTC) در طراحی بالاست لامپ و استفاده از تیوب های با کیفیت و نیز تطبیق مناسب بین مشخصات تیوب و بالاست سبب می شود که روشن و خاموش شدن متناوب لامپ تاثیر مخرب کمتری بر طول عمر لامپ داشته باشد. برای اطمینان از کیفیت لامپ کم مصرف، شرکت صنایع الکترونیک افراتاب آزمون کلید زنی را برای محصولات خود اجرا می کند.

بر طبق این آزمون، لامپ های تحت آزمون به طور متناوب برای مدت نود ثانیه روشن و 30 ثانیه خاموش می شوند. بر حسب توان لامپ، تعداد دفعاتی که این سیکل باید برای درصد خاصی از لامپ ها با موفقیت سپری گردد، تعیین گردیده است و کیفیت لامپ کم مصرف تولیدی همواره بر اساس این آزمون مورد بررسی قرار میگیرد.

منو اصلی